پای لرزان بناهای شهری لرستان
تاریخ انتشار: ۷ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۰۹۹۴۴۵
در حالی که نحوه طراحی و ایمن‌سازی بناهای شهری در دنیا هر روز گامی رو به جلو برمی‌دارد، ساخت‌وسازهای ناایمن تهدید بزرگی برای شهرهای ایران است؛ شهرهای استان لرستان نیز با این معضل که سلامت شهروندان، ایمنی شهر و توسعه پایدار را تحت تاثیر قرار داده، مواجه است.
به گزارش خبرنگار ایمنا، ساخت‌وسازهای شهری نقش مهمی بر تأمین امنیت شهروندان و حفظ سیمای بصری شهر دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
درک این موضوع از طرف تمام مسئولان و مدیران ملی و شهری، فرهنگ‌سازی میان شهروندان، ایجاد سازوکارهای و عملیاتی شدن مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان (مراقبت و نگهداری از ساختمان‌ها) کمک شایانی به حفظ ایمنی بنا و کاهش وقوع حوادث ناگوار می‌کند. حفظ سرمایه ملی ساختمان و عمر مفید آن، کاهش ساختمان‌های ناایمن و آسیب‌های ناشی از آن در شهرهای استان لرستان موضوعی که ایمنا برای بررسی آن به سراغ کارشناسان و مدیران شهری رفته است.
۲۰ درصد جمعیت استان لرستان در حاشیه‌ها زندگی میکنندسلیمان میرزاپور، دکترای برنامه‌ریزی شهری در این خصوص به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مسکن صرفاً یک ساختمان برای زندگی نیست، بلکه شامل واحد مسکونی و محیط اطراف آن است.
وی می‌افزاید: این واحد مسکونی باید از نظر وسعت، استحکام و امکانات در سطح قابل قبولی باشد و محیط اطراف آن به نحوی طراحی شود که کاربری‌های خدمات‌رسان شهری در دسترس باشد.
این کارشناس برنامه‌ریزی شهری تاکید می‌کند: بخش زیادی از شهر خرم‌آباد در مناطق فرسوده واقع شده است و بخشی از محلات شهر جزو مناطق حاشیه‌نشین محسوب می‌شود.
میرزاپور تاکید می‌کند: این مناطق و بافت تاریخی شهر خرم‌آباد از نظر دسترس‌پذیری و وضعیت مسکن در شرایط مناسبی قرار ندارد و بخش زیادی از واحدهای مسکونی شهر عملاً دارای قدمت بالای ۳۰ سال هستند.
وی تصریح می‌کند: در استانی زندگی می‌کنیم که حدود ۲۰ درصد جمعیت آن در حاشیه‌ها زندگی می‌کنند، شرایط زندگی درحاشیه‌ها به دلیل فقر ساکنان و دسترسی نداشتن آنان به سرمایه بسیار نامساعد است، به همین دلیل بیشتر واحدهای مسکونی، شبکه معابر و بافت تاب‌آوری لازم در برابر مخاطرات طبیعی را ندارد، چرا که ساخت‌وسازهای مسکونی در این مناطق غیراستاندارد و ناایمن است و نظارت چندانی بر ساخت‌وسازهای این محلات وجود ندارد.
بخش زیادی از ساخت‌وسازها قدمت ۳۰ ساله دارداین دکترای برنامه‌ریزی شهری اظهار می‌کند: بخش زیادی از ساخت‌وسازهایی که در شهرهای لرستان به ویژه خرم‌آباد در گذشته انجام شده، دارای قدمت بیش از ۳۰ سال است، از نظر ایمنی و استحکام شرایط مناسبی را ندارد، از طرفی بافت‌های تاریخی و بافت‌های فرسوده نیز به واحدهای مسکونی ناایمن اضافه شده است.
میرزاپور اضافه می‌کند: موضوع نگران‌کننده‌تر این است که حتی تعداد بالایی از ساختمان‌ها و واحدهای مسکونی تازه ساخت که ناظر پروژه داشته‌اند و با نظارت متولیان امر ساخته شده‌اند نیز امنیت لازم را ندارند که دلیل اصلی آن نبود نظارت کامل و اصولی است.
وی می‌گوید: اگر نظارت درست و اصولی انجام نشود، همان واحدهایی که با مجوز، پروانه ساخت یا پایان کار ساخته می‌شود نیز ممکن است با ضوابط و استانداردها فاصله زیادی داشته باشد.
این دکترای برنامه‌ریزی شهری می‌گوید: بخشی از ساختمان‌های مسکن مهر در شهر خرم‌آباد در دسته واحدهای مسکونی بی‌دوام قرار می‌گیرد و به دلیل نبود زمان کافی یا تعجیل در مکان‌یابی، سایت بخشی از این پروژه‌ها مناسب ایجاد مسکن نبوده و ایمن نیست.
میرزاپور اضافه می‌کند: گاهاً مناطق تپه ماهور تسطیح می‌شود و بدون در نظر گرفتن زهکش‌ها و توپوگرافی طبیعی زمین روی آنها ساخت‌وساز انجام و بخشی از مساکن روی خاکی که به‌درستی تثبیت نشده است، ساخته می‌شود.
ابنیه و ساختمان‌های جدیدساز ایمن نیستوی تصریح می‌کند: فارغ از شرایط سایت مسکن مهر، نحوه ساخت‌وساز بعضی از این واحدهای مسکونی استاندارد نبوده است و به دلیل استفاده از مصالح درجه دو و سه و رعایت نکردن ضوابط اصولی در ساخت، خطر تخریب این بناها در زمان وقوع حوادث طبیعی خصوصاً زلزله وجود دارد. در زلزله‌ای که در کرمانشاه رخ داد تاب‌آوری و مقاومت مسکن‌های قدیمی به مراتب نسبت به بعضی از مسکن‌های مهر بیشتر بود.
این کارشناس برنامه‌ریزی شهری تاکید می‌کند: ابنیه و ساختمان‌های جدیدساز با وجود سازوکارهایی که برای نظارت بر آنها تعریف شده است، شرایط لازم را ندارد و نمی‌توانیم به‌طور کامل این بناها را ایمن بدانیم.
لزوم توجه به نقشه‌های مصوب قانونیسعید بارانی، رئیس سابق سازمان نظام مهندسی ساختمان استان و عضو هیئت مدیره انجمن پیمانکاران عمرانی لرستان نیز در گفت‌وگو خبرنگار ایمنا می‌گوید: نظارت و کنترل بر ساخت‌وسازها موجب می‌شود آسیب به ساختمان‌های ناایمن کمتر شود.
وی می‌افزاید: در حال حاضر نبود نظارت کافی از طرف متولیان اصلی ساخت‌وساز، راه و شهرسازی (مسکن)، شهرداری‌ها و دیگر بانیان صدور مجوز ساخت از جمله بخشداری‌ها، بنیاد مسکن و شهرک‌های صنعتی موجب می‌شود کنترل ساختمان حتی با حضور پررنگ‌تر مهندسان طی یک یا دو دهه اخیر با چالش‌های متعددی روبه‌رو شود.
عضو هیئت مدیره انجمن پیمانکاران عمرانی لرستان خاطرنشان می‌کند: به عنوان مثال پروژه برج‌های دوقلوی شهر خرم‌آباد مسیر درستی طی نکرده و قرارداد جامع و پاسخ‌گویی درستی نداشته است.
بارانی با بیان اینکه مهندسان عضو سازمان در این طرح نقشی نداشته و ندارند، تصریح می‌کند: راه و شهرسازی بر این طرح نظارت نداشته، شهرداری دچار سردرگمی شده و منابع شهر و شهروندان تلف شده است. این پروژه شهری علاوه بر چالش‌های مالی، فنی، فرهنگی و اجتماعی مشکلات عدیده‌ای را برای شهر و ساکنان آن ایجاد کرده است و بررسی چرایی وضعیت این پروژه بحثی جداگانه است.
وی به راهکارهای مؤثر برای جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز و ناایمن اشاره می‌کند و می‌گوید: تهیه دو یا چند نقشه از جمله مشکلات این حوزه است که باید برطرف شود؛ بنابراین لازم است نقشه‌های مصوب قانونی که در شهرهای لرستان به ندرت اجرا می‌شود، مورد توجه قرار بگیرد در حالی که بیشتر سازندگان پس از دریافت پروانه ساخت نقشه‌ها را با توجه به درصد اشغال و تراکم غیرمجاز تغییر می‌دهند.
عضو هیئت مدیره انجمن پیمانکاران عمرانی لرستان تاکید می‌کند: مسئولان امر باید پای کار باشند تا مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان اجرایی شود و لازم است در این راستا ساختمان‌های مهم اداری، پاساژها و اماکن تجاری خیابان‌های اصلی شهر را مورد بررسی قرار دهند تا قبل از وقوع هر حادثه ناگواری با توجه به جمعیتی که در این بناها در رفت و آمد هستند، بررسی‌های فنی و مهندسی لازم انجام شود.
بارانی اظهار می‌کند: مشکل نبود پارکینگ عمومی و ترافیک در مناطق پرتردد شهری نیز باید مورد توجه باشد، بدون در نظر گرفتن این موضوعات و بررسی جامعی از مشکلات نمی‌توان این مشکل را حل کرد.
رنگ و لعاب قانونی بر تخلف‌های ساختوسازوی با تاکید بر اینکه قانون فعلی ماده ۱۰۰، تراکم‌فروشی را با دریافت عوارض ساخت و جرایم اعمالی، قانونی می‌کند، می‌گوید: شهرداری‌ها درآمد پایدار ندارند و به درآمد کمیسیون ماده صد وابسته هستند؛ بنابراین باید به فکر طرحی نو برای درآمدها و هزینه‌های شهرداری‌ها باشیم تا بر مصائب شهری افزوده نشود.
عضو هیئت مدیره انجمن پیمانکاران عمرانی لرستان اضافه می‌کند: قانون ماده صد به شهرداری‌ها این مجوز را داده است تا بر تخلف‌های ساخت‌وساز رنگ و لعاب قانونی بزنند؛ شهرداری‌ها به‌راحتی از تخلف‌های ریز و درشت می‌گذرند تا مالکان بعد از ساخت‌وساز، جرایم ماده صد را پرداخت کنند.
بارانی می‌افزاید: تجربه نشان داده است که هرچند درآمدزایی از این طریق برای شهرداری‌ها شیرین است، اما تبعات بعدی دارد و مدیران برای حل گام به گام مسئله باید پای کار بیایند و نباید از نقش نظارتی شورای شهر در این خصوص غافل شد.
وی تصریح می‌کند: متولی اصلی و ناظر عالی ساختمان و مسکن یعنی راه و شهرسازی توانایی و دانایی لازم را از بروز نداده و نبود نظارت جامع، هارمونی شهری و ساخت‌وساز در ابعاد مختلف را به‌هم ریخته است. راه و شهرسازی هیچ برنامه‌ریزی برای ساخت‌وسازها ندارد و از پیشنهادات متخصصان امر و کارشناسان سازمان نظام مهندسی استقبال جدی نمی‌کند و ظاهراً استراتژی خاصی برای حل مسئله وجود ندارد.
تحریم‌های ظالمانه بر ساختمان‌سازی تأثیر منفی گذاشته استعضو هیئت مدیره انجمن پیمانکاران عمرانی لرستان می‌گوید: اگر بخواهیم از زاویه دیگری به موضوع بپردازیم باید گفت که طرح جهش و تولید مسکن هم‌اکنون در بروجرد فعال‌تر است، اما به طور کلی جزو استان‌هایی هستیم که در بحث زمین شهری مشکل داریم و مرکز استان اوضاع مناسبی در پیشبرد این طرح بزرگ ملی ندارد.
بارانی تاکید می‌کند: بارها به صورت رسمی و غیررسمی به متولیان راه و شهرسازی گفته شده است که چنانچه مشکل زمین وجود دارد، طرح‌ها به سمت بافت‌های فرسوده، حاشیه‌ای و ناکارآمد که طبق آمارهای رسمی روزبه‌روز بر حجم آنها افزوده می‌شود، هدایت شود، اما در این مبحث مهم نیز راه شهرسازی پای کار نیست.
وی ادامه می‌دهد: موضوع بافت‌های حاشیه‌ای ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی زیادی دارد که به سادگی نمی‌توان از آنها عبور کرد و چشم بستن عمدی بر این معضلات در آینده موجب وقوع بحران‌های شهری می‌شود.
عضو هیئت مدیره انجمن پیمانکاران عمرانی لرستان با بیان اینکه لرستان منطقه‌ای زلزله‌خیز است، تاکید می‌کند: سال ۸۵ که زلزله سیلاخور بروجرد رخ داد، حساسیت‌ها خصوصاً در بحث مقاوم‌سازی بیشتر شد و تمام این سال‌ها گام به گام در بحث ساختمان‌سازی پیش آمده‌ایم.
بارانی با تاکید بر اینکه چند نسل از ساختمان‌سازی دنیا و ممالک توسعه‌یافته عقب‌تر هستیم، می‌گوید: ساختمان‌های سبز از جمله فواید شهرهای هوشمند است که مسائل جدیدی مطرح می‌کنند، اما هنوز نتوانسته‌ایم برنامه‌ای در این زمینه داشته باشیم و تحریم‌های ظالمانه و نبود ارتباط با دنیای بیرون بر ساختمان‌سازی تأثیر منفی گذاشته است.
وی با بیان اینکه متولی اصلی راه و ساختمان در استان راه و شهرسازی است، اظهار می‌کند: از زمانی‌که نظام مهندسی ساختمان با افتخار آغاز به کار کرده است، شهرداری به‌عنوان مرجع صدور پروانه نسبتاً بد عمل نکرده و تلاش کرده است گام به گام با سازمان و دیگر شهرداری‌های بزرگ کشور پیش بیاید، هرچند بخش‌هایی هنوز جای کار دارد و نبود کنترل جامع بر ساخت‌وساز نقطه ضعف عمده شهرداری‌ها است که موجب شده است هیچ‌گونه بررسی موشکافانه‌ای از وضعیت و چگونگی ساختمان‌سازی حداقل طی سه دهه گذشته انجام نشود.
شناسایی نقاط ضعف سازه‌ای، معماری، تاسیساتی و شهرسازیعضو هیئت مدیره انجمن پیمانکاران عمرانی لرستان ادامه می‌دهد: لازم است نقاط ضعف سازه‌ای، معماری و تاسیساتی و شهرسازی به صورت مدون مشخص شود و اطلاعات و آمار ذی‌قیمتی به دست بیاید تا بتوان از آنها به نحو احسن برای بهبود وضعیت ساختمان‌ها بهره‌برداری کرد.
بارانی می‌گوید: برای تحقق این مهم تشریک مساعی میان‌دستگاهی از نمایندگان دولت (راه و شهرسازی) گرفته تا مجموعه حرفه‌ای و تشکل‌گونه سازمان نظام مهندسی ساختمان و شورای شهر و شهرداری، ضرورت دارد و اگر روزی به این درک واحد و جامع برسیم بدون تردید آسیب‌های ساخت‌وساز کمتر می‌شود و می‌توان نیم نگاهی به توسعه داشت.
وی تاکید می‌کند: به‌طورکلی آغاز هر طرح، پروژه یا ساختمان نیازمند یک مطالعه ساختاری از جمله توجه ویژه به مباحث شهرسازی، زیربناها و مطالعه ساخت‌گاه طرح است، موضوعی که در مسکن مهر مسیر را به اشتباه رفتیم.
عضو هیئت مدیره انجمن پیمانکاران عمرانی لرستان تاکید می‌کند: تکمیل پازل‌های ساخت بنا از مرحله طراحی آغاز می‌شود و بعد از نظارت و اجرا به بهره‌برداری می‌رسد، در بخش بهره‌برداری که جدی گرفتن مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان اهمیت زیادی دارد، اما این موضوع هنوز به طور کامل در کشور اجرا نشده است.
گزارش از بتول صادقی‌مهر؛ خبرنگار شهرهای ایران خبرگزاری ایمنا
کد خبر 603650منبع: ایمنا
کلیدواژه: خرم آباد ساختمان های ناایمن نظام مهندسی و کنترل ساختمان برنامه ریزی شهری شهرداری خرم آباد شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق برنامه ریزی شهری واحدهای مسکونی راه و شهرسازی ساخت وسازهای ساختمان سازی بخش زیادی شهر خرم آباد ساخت وساز نظام مهندسی ملی ساختمان شهرداری ها ساختمان ها بر ساخت
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۰۹۹۴۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تن «سنگلج» می‌لرزد!+ تازه‌ترین توضیحات مدیر تئاتر
مدیر کل هنرهای نمایشی با تشریح پیگیری‌هایی که در زمینه ساخت و ساز ساختمان مجاور تماشاخانه سنگلج صورت گرفته، تاکید کرد که هر ساخت و سازی در مجاورت این بنا باید با مجوز وزارت ارشاد و میراث فرهنگی صورت بگیرد.
به گزارش ایسنا، در چند روز اخیر، ساخت و ساز ساختمان مجاور تماشاخانه «سنگلج» که در تملک شهرداری تهران است و از دوره مدیریت محمد باقر قالیباف بحث واگذاری آن به این تماشاخانه مطرح بوده، خبرساز شده است. بعد از ابراز نگرانی پریس مقتدی، مدیر این تماشاخانه درباره آسیب زدن به این بنای قدیمی، مشاهده خبرنگار ایسنا هم حاکی از آن است که به هنگام ساخت و ساز ساختمان مجاور، بنای تماشاخانه سنگلج دچار لرزش می‌شود و از آنجاکه این تماشاخانه روی قنات قرار گرفته و پیش‌تر هم فرونشست داشته، این ساخت و ساز نگرانی جامعه هنری را در پی دارد که مبادا فاجعه‌ای انسانی در پیش باشد. از سوی دیگر از آنجاکه تماشاخانه «سنگلج» در فهرست آثار ملی ثبت شده است، هر گونه ساخت و سازی در مجاورت آن باید با هماهنگی وزارت میراث فرهنگی باشد.
در همین زمینه کاظم نظری، مدیر کل هنرهای نمایشی درباره آخرین وضعیت ساخت و ساز ساختمان مجاور «سنگلج» به ایسنا گفت: از دفتر طرح‌های عمرانی پیگیر این مساله هستیم و کارشناسان این دفتر از ساختمان بازدید کرده‌اند. در حال حاضر چال‌برداری انجام نشده و فعلا ساخت و ساز در مرحله هم‌سطح زمین است ولی اگر بخواهند چال‌برداری کنند، باید از وزارت ارشاد و میراث فرهنگی مجوز بگیرند.
او ادامه داد: فعلا نامه‌نگاری‌های لازم با میراث فرهنگی و دفتر حقوقی وزارت ارشاد انجام شده و اگر قرار باشد ساخت و ساز ساختمان مجاور تماشاخانه سنگلج گسترش پیدا کند یا دخل و تصرفی در آن صورت بگیرد، قطعا باید با هماهنگی وزارت ارشاد و میراث فرهنگی باشد.
نظری اضافه کرد: فعلا دفترهای اداری مالی، حقوقی و طرح‌های عمرانی با میراث فرهنگی در تعامل و تماس هستند. ما هم نامه‌نگاری‌های لازم را با میراث فرهنگی انجام داده‌ایم ولی کارشناسی که مسئول رسیدگی به این موضوع (خانه‌های ثبت شده در فهرست آثار ملی) است، فعلا در ماموریت به سر می‌برد و قرار است هفته آینده این موضوع با پیگیری ایشان دنبال شود.
او در پاسخ به اینکه با توجه به تخریبی که صورت گرفته، به نظر می‌رسد ساخت و ساز ادامه داشته باشد و متوقف نشود، توضیح داد: قطعا اگر قرار باشد ساخت و ساز ادامه پیدا کند، باید مسائل امنیتی و پروتکل‌های اماکن ثبت شده در فهرست آثار ملی را رعایت کنند. ما تا پیش از عید پیگیر بودیم که ساختمان مجاور تماشاخانه سنگلج به این تماشاخانه واگذار شود همچنانکه خیلی از بزرگان هنر کشورمان هم پیگیر این قضیه بودند ولی متاسفانه با رفتن آقای قالیباف از شهرداری، این موضوع مسکوت ماند.
مدیر کل هنرهای نمایشی با تاکید بر ضرورت گسترش نمایش‌های ایرانی یادآوری کرد: اگر قرار به راه‌اندازی بنیاد تئاتر ملی باشد، نیازمند فضایی برای تولید هنر و انجام کارهای پژوهشی هستیم و با این تصور که شهرداری ساختمان مجاور سنگلج را در اختیار ما قرار می‌دهد، منتظر اجرایی شدن این وعده بودیم که مساله ساخت و ساز پیش آمد.
او در پاسخ به اینکه طبق مشاهده ایسنا، بر اثر این ساخت و ساز، تماشاخانه سنگلج دچار لرزش می‌شود، گفت: امیدواریم این ساختمان‌ساز به فاجعه انسانی منتهی نشود. به هر حال ما هم این نگرانی‌ها را داریم و پیگیر حل این وضعیت هستیم. اما فعلا شرایط به گونه‌ای نبوده که اجرای نمایش را متوقف کنیم.
نظری در ادامه درباره آخرین وضعیت ساخت و ساز اداره تئاتر نیز گفت: مجوز اداره تئاتر را از شورای عمرانی گرفته‌ایم و مشغول برآورد هزینه‌ها هستیم تا کار شروع شود. آقای وزیر هم دستور لازم را صادر کرده‌اند . قرار است تا هفته آینده برآورد هزینه نقشه ساختمان از سوی دفتر طرح‌های عمرانی وزارت ارشاد ارایه شود. اگر بتوانیم مجوز یک بنای 5، 6 طبقه را بگیریم، مهمانسرایی هم برای هنرمندان تئاتر استان‌ها خواهیم ساخت تا دیگر نیازی به اقامت در هتل نداشته باشند. ضمن اینکه امیدوارم بتوانیم دفترهایی برای کارگردانان تئاتر تهران در یکی از طبقات اداره تئاتر بنا کنیم.
لازم به یادآوری است که تماشاخانه سنگلج با نام پیشین 25 شهریور، نیمه اول دهه ۴۰ در محله قدیمی سنگلج راه‌اندازی شد که محل کار و فعالیت بزرگانی چون عزت‌الله انتظامی، داود رشیدی،جمشید مشایخی، محمد علی کشاورز، علی نصیریان، جعفر والی، رکن‌الدین خسروی، بهرام بیضایی، اکبر رادی، غلامحسین ساعدی، عباس جوانمرد، خلیل موحد دیلمقانی، محمود دولت آبادی، بیژن مفید و ... بوده است. این تماشاخانه به عنوان تالاری ویژه اجرای نمایشنامههای ایرانی تعریف شد و هرچند در بخشی از تاریخ فعالیت خود، میزبان اجرای نمایشنامههای خارجی هم بوده ولی همچنان به عنوان نماد تئاتر ملی کشورمان به شمار می‌رود. تالاری که به گفته علی نصیریان، خشت خشت آن پر از برای بزرگان تئاتر کشورمان پر از خاطره است.
انتهای پیام
اعلام زمان و مکان بررسی مدارک آزمون استخدامی آموزگاری در فارس